Бие даалтын сэдэв

Эрүүгийн эрх зүй хичээлийн бие даалтын жишиг сэдэв

1.     Гэм буруугийн холимог хэлбэр, түүний хууль зүйн учир холбогдол

2.     Ял, түүний төрөл

3.     Зорчих эрхийг хязгаарлах ял, түүний хууль зүйн учир холбогдол

4.     Торгох ял, түүний хууль зүйн учир холбогдол

5.     Хуулийн этгээдэд ял оногдуулах ойлголт, үндэслэл зарчим, арга

6.     Гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрсөн хүнд ял оногдуулах арга хэмжээ

7.     Өсвөр насны хүнд ял оногдуулах үндэслэл, журам

8.     Хүнийг алах гэмт хэргийг зүйлчлэх онол практикын асуудал

9.     Хүний амь насыг болгоомжгүйгээр хохироох гэмт хэргийн онол, практикийн асуудал, зүйлчлэл /нэр томъёо,/

10.  Гэр бүлийн хүчирхийлэл үйлдэх гэмт хэргийн ойлголт,  объектив шинжээр нь зүйлчлэх ажиллагаа

11.  Хүчиндэх гэмт хэргийг зүйлчлэх онол практикийн асуудал

12.  Бэлгийн мөлжлөг гэмт хэргийн бүрэлдэхүүн

13.  Зөвшөөрөлгүй гэрэл зураг авах, дуу, дүрс бичлэг хийх гэмт хэргийн онцлог, бүрэлдэхүүн

14.  Ялгаварлан гадуурхах гэмт хэргийн бүрэлдэхүүний онцлог, зүйлчлэл хийх асуудал

15.  Сонгууль, ард нийтийн санал асуулгад хууль бусаар нөлөөлөх, санал хураалтын дүнг буруу гаргах гэмт хэргийг объект, объектив талаар нь зүйлчлэх практик ажиллагаа

16.  Сонгууль, ард нийтийн санал асуулгад илүү санал өгөх гэмт хэргийг субъект, субъектив талаар нь зүйлчлэх практик ажиллагаа

17.  Хүүхэд худалдах гэмт хэргийг объект, объектив талаар нь зүйлчлэх практик ажиллагаа

18.  Хүүхдийг шийтгэх гэмт хэргийн ойлголт ба монголчуудын уламжлалт зан заншил, ёс суртахууны хэм хэмжээний уялдаа холбоо

19.  Дээрэмдэх гэмт хэргийг объектив шинжээр нь ялган зүйлчлэх асуудал

20.  Терроризм үйлдэх, гэмт хэргийн бүрэлдэхүүн

21.  Залилан мэхлэх гэмт хэргийн бүрэлдэхүүн, зүйлчлэлийн асуудал /Иргэний хуулийн хүчин төгөлдөр бус хэлцэл, хүчин төгөлдөр бус хэлцэлээс ялган зүйлчлэх нь/

22.  Мал хулгайлах гэмт хэргийн ойлголт, бүрэлдэхүүн, халдлагын зүйл /уламжлал, шинэчлэлийн асуудал/

23.  Валют, үндэсний мөнгөн тэмдэгтийн ханшид нөлөөлөх гэмт хэргийн ойлголт, үндсэн шинж

24.  Татвар төлөхөөс зайлсхийх гэмт хэргийн зүйлчлэл

25.  Патент, зохиогчийн эрхийг хулгайлах гэмт хэргийн ойлголт, үндсэн шинж

26.  Мөнгө угаах гэмт хэрэг, объектив талын шинжээр зүйлчлэх асуудал

27.  Үнэт цаасны зах зээлийн дотоод мэдээллийг хууль бусаар ашиглах, арилжаанд оролцох гэмт хэргийн ойлголт, бүрэлдэхүүн

28.  Хууль бусаар нийгмийн халамж, үйлчилгээ авах гэмт хэргийн бүрэлдэхүүн

29.  Хуульчийн мэргэжлийн нэрийг хууль бусаар хэрэглэх гэмт хэргийн бүрэлдэхүүн

30.  Гадаад улсын төрийн байгууллага, олон улсын байгууллагын албан тушаалтан эрх мэдлээ урвуулан ашиглах гэмт хэргийн ойлголт, бүрэлдэхүүн, зүйлчлэл

31.  Тээврийн хэрэгслийн хөдөлгөөний аюулгүй байдлын болон ашиглалтын журам зөрчих гэмт хэргийн зүйлчлэл

32.  Хахууль авах гэмт хэрэг, зүйлчлэл

33.  Хахууль өгөх гэмт хэрэг, зүйлчлэл

34.  Үндэслэлгүйгээр хөрөнгөжих гэмт хэрэг, зүйлчлэл

35.  Хүрээлэн байгаа орчны эсрэг гэмт хэрэг тэдгээрийн онцлог

36.  Соёлын өвийн эсрэг гэмт хэрэг, тэдгээрийн онцлог

37.  Цахим мэдээллийн аюулгүй байдлын эсрэг гэмт хэрэг, онцлог

38.  Цэргийн албаны эсрэг гэмт хэрэг, онцлог

39.  Эдийн засгийн эсрэг гэмт хэрэг тэдгээрийн онцлог

40.  Шүүн таслах ажиллагааны эсрэг гэмт хэргүүд тэдгээрийн онцлог

41.   Олон улсын эрүүгийн эрх зүйн зарчим

42.  Олон улсын эрүүгийн эрх зүйн эх сурвалж

43.  Олон улсын эрүүгийнэрх зүй ба үндэсний эрх зүй хоорондын харилцан хамаарал

44.  Олон улсын эрүүгийн эрх зүйн үйлчлэх хугацаа хамаарах этгээд газар нутаг

45.  Олон улсын шинжтэй гэмт хэрэг олон улсын гэмт хэргээс ялгагдах шинж

46.  Олон улсын гэмт хэргийн тухай ойлголт

47.  Энх тайвны эсрэг гэмт хэрэг, үйлдэгсдийг мөрдөн мөшгөх ажиллагаа

48.  Хүмүүнлэгийн эсрэг гэмт хэрэг, үйлдэгсдийг мөрдөн мөшгөх ажиллагаа

49.  Цэргийн гэмт хэрэг, үйлдэгсдийг мөрдөн мөшгөх ажиллагаа

50.  Геоницид гэмт хэргийн ойлголт,  үйлдэгсдийг мөрдөн мөшгих үйл ажиллагаа

51.  Олон улсын гэмт хэргийн үндэсний эрхзүйд тусгалаа олсон байдал, харилцан хамаарал

52.  Олон улсын эрүүгийн шүүхийн үйл ажиллагаа гэмт хэрэгтэй тэмцэж буй байдал

53.  Гэмт хэрэгтэнг шилжүүлэх асуудал

54.  Контрабандын гэмт хэрэг, үндэсний эрх зүй дэх тусгал

55.  Олон улсын эрүүгийн эрх зүй дэх хариуцлага, түүний төрөл оногдуулах үндэслэл журам

56.  Эрүүдэн шүүхтэй тэмцэх үйл ажиллагаа түүний эрх зүйн орчин

57.  Экоцидийн гэмт хэрэг,  үйлдэгсдийг мөрдөн мөшгөх ажиллагаа

58.  Биоцидийн  гэмт хэрэг,  үйлдэгсдийг мөрдөн мөшгөх ажиллагаа

59.  Олон улсын гэмт хэргийн субъектийн ойлголт, онцлог

60.  Олон улсын гэмт хэргийн бүрэлдэхүүн түүний онцлог 

• 
  

Сэдэв 1

Ëåêöèéí ñýäýâ ¹1 “ÝÁØ àæèëëàãàà, òүүíèé çîðèëò, ìөí чàíàð, òîãòîëöîî”

Àãóóëãà 1.  ÝÁØ  àæèëëàãàà, çîðèëò, ìºí ÷àíàð,

ÝÁØ àæèëëàãàà íü õóóëü ç¿éí ïðîöåññûí òîãòîëöîîíä òîìîîõîí áàéð ñóóðü

ýçëýõ áàéöààí øèéòãýõ àæèëëàãààíû áèå äààñàí íýã òºðºë þì. Ýíý àæèëëàãàà íü õóóëü ç¿éí ïðîöåññûí áóñàä òºðë¿¿äòýé àäèëñàõ áîëîí îíäîîøèõ øèíæ¿¿ä á¿õèé äîòîîä ìºí ÷àíàðûã àãóóëæ áàéäàã. Ïðîöåññ ãýäýã íü õóóëü ç¿éí óòãààðàà òîäîðõîé õýðýã, ìàðãààíûã øèéäâýðëýí ¿ð äàãàâàð áèé áîëãîõîä ÷èãëýãäñýí, õîîðîíäîî íÿãò óÿëäàà õîëáîîòîéãîîð äýñ äàðààëàí ÿâàãäàõ õýä õýäýí ¿å øàò á¿õèé çîðèëãî, ÷èãëýëòýé óõàìñàðëàãäñàí ¿éë ÿâö þì. ÝÁØ àæèëëàãàà íü õóóëü ç¿éí ïðîöåññûí íýã òºðºë áîëîõûí õóâüä äàðààõ íèéòëýã øèíæ¿¿äèéã àãóóëíà.

• Òîäîðõîé çîðèëãî, ÷èãëýëòýé óõàìñàðëàãäñàí ¿éë ÿâö áàéäàã.
• Àìüäðàëä ¿¿ññýí àëèâàà õýðýã, ìàðãààíûã øèéäâýðëýí ¿ð äàãàâàð áèé áîëãîõîä ÷èãëýãääýã.
• Óã àæèëëàãààã ýðõ ç¿éí õýì õýìæýýãýýð çîõèöóóëñíààð æóðàì áîëîí çààâàë äàãàæ ìºðäºõ øèíæèéã àãóóëäàã.
• Ïðîöåññûí àæèëëàãààã òºðººñ òóñãàéëàí ýðõ îëãîñîí áàéãóóëëàãà, àëáàí òóøààëòàí õýðýãæ¿¿ëäýã.
• Õîîðîíäîî íÿãò óÿëäàà õîëáîî á¿õèé äýñ äàðààëàí ÿâàãäàõ õýä õýäýí ¿å øàòòàé ãýõ çýðýã øèíæ¿¿äèéã îíöëîí äóðüäàæ áîëíî.

Ò¿¿í÷ëýí áèå äààñàí àæèëëàãàà áîëîõûí õóâüä ÝÁØ àæèëëàãàà íü õóóëü ç¿éí áóñàä ïðîöåññûí àæèëëàãààíààñ ÿëãàãäàõ äàðààõ îíöëîãòîé.

·      ÝÁØ àæèëëàãàà íü çºâõºí ÝÁØ õóóëüä çààñàí ¿íäýñëýë, æóðìûí äàãóó ÿâàãääàã.

·      Ýíý àæèëëàãàà íü íàðèéí äýñ äàðààëàëòàéãàà𠺺ð õîîðîíäîî óÿëäàà õîëáîîòîéãîîð ÿâàãääàã õýä õýäýí ¿å øàò á¿õèé òîãòîëöîîòîé áàéíà.

·      Ýíý àæèëëàãàà íü ãýìò õýðãèéí òàëààðõè ãîìäîë, ìýäýýëýë àâàãäñàí ¿åýñ ýõýëæ õýðýã á¿ðòãýõ, ìºðäºí áàéöààõ, õýðãèéã õÿíàí øèéäâýðëýõ àæèëëàãààíû òóðøèä ÿâàãääàã.

·      ÝÁØÀ-íä òºðèéã òºëººëæ òóñãàé çàð÷èì, æóðìûí äàãóó áàéãóóëàãäñàí õýðýã á¿ðòãýõ, ìºðäºí áàéöààõ áàéãóóëëàãà áîëîí ïðîêóðîð, ø¿¿õèéí áàéãóóëëàãà õýðýãæ¿¿ëíý.

·      Ýäãýýð ñóáüåêò¿¿ä íü òîäîðõîé çîðèëòûã õàíãàõàä ¿éë àæèëëàãààãàà ÷èãë¿¿ëñýí áàéäàã.

·      Ýð¿¿ãèéí õýðãèéã ìºðäºõ, ºì㺺ëºõ, ÿëëàõ, õýðãèéã øèéäâýðëýõ çýðýã ººðèéí ºâºðìºö ÷èã ¿¿ðã¿¿äèéã õýðýãæ¿¿ëäýã çýðýã øèíæ¿¿äèéã äóðüäàæ áîëíî.

Ýäãýýð îíöëîãóóä íü ÝÁØ àæèëëàãààíû ìºí ÷àíàðûã èëýðõèéëæ áàéäàã. ÝÁØ àæèëëàãàà íü çºâõºí ÝÁØ õóóëüä çààñàí ¿íäýñëýë æóðìûí äàãóó ÿâàãäàõ áºãººä ÝÁØ õóóëèéí 2 äóãààð ç¿éëä çààñíààð ÝÁØ õóóëü òîãòîîìæ íü Ìîíãîë óëñûí ¯íäñýí õóóëü, ÝÁØ õóóëü, áóñàä õóóëü, îëîí óëñûí ãýðýýíýýñ á¿ðäýíý. ÝÁØÀ -íû æóðàì ãýäýã íü õýðýã á¿ðòãýõ ìºðäºí áàéöààõ áàéãóóëëàãà,ïðîêóðîð, ø¿¿õ ýðõ õýìæýýíèéõýý äîòîð õóóëèàð òîãòîîãäñîí òîäîðõîé ¿éë àæèëëàãààã /¿éëäýë, ýñ ¿éëäýë/ õýâøèë áîëãîæ áàðèìòëàõ ÿâäàë þì.

ÝÁØ àæèëëàãààã òºðèéí íýðèéí ºìíººñ òóñãàé ýðõ õýìæýý á¿õèé ñóáüåêò ýðõëýí õýðýãæ¿¿ëýõ ÿâäàë íü Ìîíãîë Óëñûí ¿íäñýí õóóëèéí 11 ä¿ãýýð ç¿éëä “...íèéãìèéí äýã æóðìûã õàíãàõ íü òºðèéí ¿¿ðýã ìºí” õýìýýí çààñàíòàé ñàëøã¿é õîëáîîòîé. ͺ㺺òýéã¿¿ð ÌÓ-ûí ¯Õ-èéí 19-ð ç¿éëä “òºðººñ õ¿íèé ýðõ ýðõ ÷ºëººã õàíãàõóéö ýäèéí çàñàã, íèéãýì, õóóëü ç¿éí áîëîí áóñàä áàòàëãààã á¿ðä¿¿ëýõ, õ¿íèé ýðõ, ýðõ ÷ºëººã çºð÷èõòýé òýìöýõ, õºíäºãäñºí ýðõèéã ñýðãýýí ýäë¿¿ëýõ ¿¿ðãèéã èðãýíèéõýý ºìíº õàðèóöíà” ãýæ çààñàí íü ÝÁØ àæèëëàãààòàé õîëáîãäñîí õàðèëöààã òºðèéí ç¿ãýýñ çîõèöóóëàõ ýðõ ç¿éí ¿íäýñ þì. Ýíý ÷ ¿¿äíýýñ ÝÁØ õóóëüä áàéöààí øèéòãýõ àæèëëàãààã õýðýãæ¿¿ëýõ ñóáüåêò¿¿äèéí ýðõ õýìæýýã òîäîðõîé õóóëü÷ëàí ºãñºí áàéäàã. Äóðüäñàí ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãóóä íü ÝÁØ àæèëëàãààã õýðýãæ¿¿ëýõäýý óðñãàë áàéäëààð áèø õàðèí òîäîðõîé çîðèëãî ÷èãëýëòýéãýýð ÿâóóëäàã. ÝÁØ àæèëëàãààíû çîðèëòûã ÝÁØÕ-èéí 6-ð ç¿éëä “Àëèâàà ãýìò õýðãèéã øóóðõàé á¿ðýí  èëð¿¿ëæ, ãýìò ýòãýýäèéã îëæ òîãòîîõ ,ãýìò õýðýã ¿éëäñýí ýòãýýä íýã á¿ðò çîõèõ ÿë øèéòãýëèéã øóäàðãààð îíîãäóóëàõ,  ãýì áóðóóã¿é õýíèéã ÷ ãýìò õýðýã ¿éëäñýí ãýì áóðóóòàéä òîîöîõã¿é áàéõ ÿâäëûã õàíãàõàä îðøèíî.” õýìýýí òîäîðõîéëæýý. Ãýìò õýðãèéã øóóðõàé á¿ðýí èëð¿¿ëíý ãýäýã íü ãýìò õýðýã ãàðñàí áàéäëûã áîëîìæèò õàìãèéí áîãèíî õóãàöààíä áîäèòîéãîîð ñýðãýýí òîãòîîõ ÿâäàë  þì. Ãýìò ýòãýýäèéã îëæ òîãòîîíî ãýäýãò ãýì áóðóóòàé ýòãýýäèéí ãýì áóðóóã  ¿íäýñëýë á¿õèé ýðãýëçýýã¿é áàðèìò ñýëòýýð õàíãàëòòàé íîòëîõûã îéëãîíî. Ãýìò õýðýã ¿éëäñýí ýòãýýä íýã á¿ðò çîõèõ ÿëûã øóäàðãààð îíîãäóóëàõ íü ÿë çàâøèõ íºõöëèéã á¿ðä¿¿ëýõã¿é áàéõàä ÷èãëýãäñýí áîëîëöîîòîé á¿õ àðãà õýìæýýã  àâàõ, ò¿¿íä îíîãäóóëàõ ÿëûí òºðºë õýìæýý íü ¿éëäñýí ãýìò õýðãèéí àíãèëàë, ãýì áóðóóãèéí õýëáýð, õýìæýýíä òîõèðñîí áàéõ ÿâäàë þì. Ãýì áóðóóã¿é õýíèéã ÷ ãýìò õýðýã ¿éëäñýí ãýì áóðóóòàéä òîîöîõã¿é áàéõ ãýäýã íü õèëñýýð ýð¿¿ãèéí õàðèóöëàãà õ¿ëýýõ òîõèîëäîë ãàðàõã¿é  áàéõ  áàòàëãààã õàíãàõ á¿õ òàëûí àðãà õýìæýý àâàõ ãýñýí ¿ã þì.

Àãóóëãà 2. ÝÁØ àæèëëàãààíû ÷èã ¿¿ðýã, ò¿¿íèé òºðºë /ýð¿¿ãèéí õýðãèéã ìºðäºõ, ºì㺺ëºõ, ÿëëàõ, øèéäâýðëýõ /

ÝÁØ àæèëëàãààíä îðîëöîã÷ ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãà, àëáàí òóøààëòíààñ õýðýãæ¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãààíû åðºíõèé ÷èãëýëèéã ÝÁØ àæèëëàãààíû ÷èã ¿¿ðýã ãýíý. ÝÁØ àæèëëàãàà íü ýð¿¿ãèéí õýðãèéã ìºðäºõ, ºì㺺ëºõ, ÿëëàõ, õýðãèéã øèéäâýðëýõ ãýñýí äºðâºí ÷èã ¿¿ðýãòýé. Ýäãýýð  ÷èã ¿¿ðã¿¿ä íü ººð õîîðîíäîî õàðèëöàí óÿëäàà õîëáîîòîéãîîð õýðýãæèõ áà íýã ÷èã ¿¿ðãèéí òîäîðõîé õýñýã íü íºãºº ÷èã ¿¿ðýãò èëðýëýý îëæ áàéäàã îíöëîãòîé. Òóõàéëáàë, ýð¿¿ãèéí õýðãèéã ìºðäºõ ÷èã ¿¿ðãèéã õýðýãæ¿¿ëýõ ÿâöàä ºì㺺ëºõ, ÿëëàõ áà öàãààòãàõ íîòëîõ áàðèìòûã öóãëóóëàõ, ÿëëàãäàã÷ààð òàòàõ, ýð¿¿ãèéí õýðãèéã õýðýãñýõã¿é áîëãîõ çýðýã ºì㺺ëºõ, ÿëëàõ ÷èã ¿¿ðãèéí òîäîðõîé õýñýã õýðýãæèæ áàéäàã.

Ýð¿¿ãèéí õýðãèéã ìºðäºõ ÷èã ¿¿ðãèéã õóóëüä çààñíààð õýðýã á¿ðòãýõ, ìºðäºí áàéöààõ áàéãóóëëàãà õýðýãæ¿¿ëíý. Àëèâàà ãýìò õýðãèéã èëð¿¿ëýõ, ãýìò õýðýã ¿éëäñýí ãýì áóðóóòàé ýòãýýäèéã îëæ òîãòîîõ ÿâäàë íü ýíý ÷èã ¿¿ðãèéí àãóóëãûã òîäîðõîéëíî. /ÝÁØ õóóëèéí 126-185/ Ýíý ÷èã ¿¿ðãèéí õ¿ðýýíä õýðýã á¿ðòãýã÷, ìºðäºí áàéöààã÷ ãýìò õýðýã ãàðñàí áàéäàë, ÿëëàãäàã÷èéí ãýì áóðóó, ãýìò õýðãèéí øàëòãààí íºõöºë,õ¿ëýýëãýõ õàðèóöëàãûí õýð õýìæýý, ãýìò õýðãèéí óëìààñ ó÷èðñàí õîð õîõèðëûí øèíæ áàéäàë çýðãèéã òîãòîîæ õýðãèéí ÿëëàõ áà öàãààòãàõ, ýð¿¿ãèéí õàðèóöëàãûã õºíãºð¿¿ëýõ áà õ¿íäð¿¿ëýõ íîòëîõ áàðèìòûã íýãýí çýðýã öóãëóóëíà. ̺ðäºõ ÷èã ¿¿ðãèéí õýðýãæèëòýíä ïðîîêóðîð õÿíàëò òàâèõ áà ýíý ýðõ õýìæýýíèéõýý õ¿ðýýíä ìºðäºí ãàëãàõ àæèëëàãàà ÿâóóëæ áîëíî.

ªì㺺ëºõ ÷èã ¿¿ðýã õýðýãæèõ ýðõ ç¿éí ¿íäýñ íü Ìîíãîë óëñûí ¿íäñýí õóóëèéí 16 äóãààð ç¿éëä “...èðãýí íü ... ººðèé㺺 ºì㺺ëºõ, õóóëü ç¿éí òóñëàëöàà àâàõ ýðõòýé”-ã õóóëü÷èëàí òóíõàãëàñàí áàéäëààð òîäîðõîéëîãäîíî. ¯íäñýí õóóëèéí ýíýõ¿¿ çààëòûã ÝÁØ õóóëèàð óëàì á¿ð íàðèéâ÷ëàí òîäîòãîæ “ñýæèãòýí, ÿëëàãäàã÷, ø¿¿ãäýã÷ ººðèé㺺 ºì㺺ëºõ, õóóëü ç¿éí áóñàä òóñëàëöàà àâàõ ýðõòýé. Õýðýã á¿ðòãýã÷, ìºðäºí áàéöààã÷, ïðîêóðîð, ø¿¿õ íü ñýæèãòýí, ÿëëàãäàã÷, ø¿¿ãäýã÷, õîõèðîã÷èéã ºì㺺뿿ëýõ áîëîëöîîãîîð çààâàë õàíãàõ ¿¿ðýãòýé” õýìýýí çààæýý. Ýíý ÷èã ¿¿ðýã íü ñýæèãòýí ÿëëàãäàã÷èéã ¿íäýñëýëã¿éãýýð ÿëëàõààñ õàìãààëàõ, òýäíèé õóóëü ¸ñíû ýðõ, àøèã ñîíèðõëûã õàìãààëàõ, îíîîõ ÿë øèéòãýëèéã õºíãºð¿¿ëýõ ÿâäëààð èëðýí ãàðíà. ªì㺺ëºõ ÷èã ¿¿ðãèéã ñýæèãòýí, ÿëëàãäàã÷, ø¿¿ãäýã÷ ººðºº, ýñõ¿ë ìýðãýæëèéí ºì㺺ëºã÷, ò¿¿í÷ëýí ºì㺺ëëèéí ¿éë àæèëëàãàà ýðõëýõýä õàðøëàõ øàëòãààíã¿é èðãýí õýðýãæ¿¿ëæ áîëíî.

ßëëàõ ÷èã ¿¿ðýã íü ãýìò õýðýã ¿éëäñýí ýòãýýäèéã õàíãàëòòàé íîòëîõ áàðèìòààð îëæ òîãòîîõ, ò¿¿íä ÿë øèéòãýëèéã øóäàðãààð îíîãäóóëàõûã õàíãàõàä ÷èãëýãäñýí ¿éë àæèëëàãààíû ÷èãëýë þì. Ýíý ÷èã ¿¿ðãèéã ïðîêóðîð ø¿¿õ õóðàëäààíä òºðèéí íýðèéí ºìíººñ óëñûí ÿëëàãÿààð îðîëöîõ çàìààð õýðýãæ¿¿ëýõ áà èíãýõäýý õýðãèéí á¿õ áàéäëûã õÿíàí ¿çñýíèé ¿íäñýí äýý𠺺ðèéí äîòîîä èòãýëèéã óäèðäëàãà áîëãîíî. Õîõèðîã÷, èðãýíèé íýõýìæëýã÷, òýäãýýðèéí òºëººëºã÷ áóþó ºì㺺ëºã÷ íü ÝÁØ àæèëëàãààíä çºâõºí ººðñäèéí áóþó òºëººë¿¿ëýã÷èéí ýðõ, àøèã ñîíèðõëûã õàìãààëæ îðîëöäîã ó÷ðààñ ÿëëàõ ÷èã ¿¿ðãèéã õýðýãæ¿¿ëæ áàéíà õýìýýí ¿çýõã¿é. Ìîíãîë óëñàä ýð¿¿ãèéí õýðãèéã àíõàí øàòíû áîëîí äàâæ çààëäàõ øàòíû æóðìààð õÿíàí õýëýëöýõ ø¿¿õ õóðàëäààí ìýòãýëöýõ çàð÷ìûí ¿íäñýí äýýð ÿâàãäàõ áºãººä ýíý ÿâöàä ÿëëàõ, ºì㺺ëºõ àæèëëàãàà òóñ òóñ ÿâàãääàã.

Àãóóëãà 3.ÝÁØ àæèëëàãààíû ¿å øàò, òýäãýýðèéí îíöëîã áà óÿëäàà õîëáîî

ÝÁØ àæèëëàãààíû îíöëîã øèíæèéí íýã íü óã àæèëëàãààíä îðîëöîã÷äûí ¿éë àæèëëàãàà íàðèéí äýñ äàðààëàëòàéãàà𠺺ð õîîðîíäîî óÿëäàà õîëáîîòîéãîîð ÿâàãääàãààð òàéëáàðëàãääàã. Ýíý íü ÝÁØ àæèëëàãààíû õýä õýäýí ¿å øàò á¿õèé òîãòîëöîîã á¿ðä¿¿ëýõ áà ýäãýýð íü  çîðèëò, îðîëöîã÷äûí áàéäàë,ïðîöåññûí õýëáýð çýðýã îíöëîãîîñ õàìààðàí íýã íü íºãººãººñºº ÿëãààòàé.

ÌÓ-ûí ÝÁØÀæèëëàãàà íü

·      Ýð¿¿ãèéí õýðýã ¿¿ñãýõ

·      Ýð¿¿ãèéí õýðãèéã á¿ðòãýõ áà ìºðäºí áàéöààõ

·      ßëëàãäàã÷èéã ø¿¿õýä øèëæ¿¿ëýõ, ø¿¿õ õóðàëäààíû áýëòãýõ õàíãàõ

·      Àíõàí øàòíû ø¿¿õ õóðàëäààíààð õýðãèéã õýëýëöýõ

·      Äàâæ çààëäàõ øàòíû ø¿¿õ õóðàëäààíààð õýðãèéã õýëýëöýõ

·      Ø¿¿õèéí òîãòîîëûã áèåë¿¿ëýõ

·      Õÿíàëòûí øàòíû ø¿¿õèéí àæèëëàãàà

·      Øèíý íºõöºë áàéäëûí óëìààñ õýðãèéã ñýðãýýõ  ãýñýí ¿å øàòóóäòàé.

Ýð¿¿ãèéí õýðýã ¿¿ñãýõ ¿å øàò íü ãýìò õýðãèéí òàëààðõ ãîìäîë, ìýäýýëëèéã õ¿ëýýí àâñíààð ýõýëæ ò¿¿íèéã øèéäâýðëýñíýýð äóóñãàâàð áîëäîã áîë õýðýã á¿ðòãýõ, ìºðäºí áàéöààõ ¿å øàò íü õýðýã á¿ðòãýëò, ìºðäºí áàéöààëò ÿâóóëàõ òóõàé òîãòîîë ¿éëäýí áàéöààí øèéòãýõ òîäîðõîé àæèëëàãàà ÿâóóëñíààð ýõýëæ ïðîêóðîðîîñ ÿëëàõ ä¿ãíýëò ¿éëäýí /õºíãºí, õ¿íäýâòýð õýðýãò ÿëëàãäàã÷ààð òàòñàí òîãòîîëûã áàòàëæ/ ÿëëàãäàã÷èéã ø¿¿õýä øèëæ¿¿ëñíýýð äóóñãàâàð áîëíî.

Äýýð äóðüäñàí îíöëîã øèíæ¿¿äèéã ¿íäýñëýí ÝÁØ àæèëëàãààã äàðààõ áàéäëààð òîäîðõîéëæ áîëíî.

“Ýð¿¿ãèéí áàéöààí øèéòãýõ àæèëëàãàà ãýäýã íü õóóëèàð òîäîðõîéëñîí òîäîðõîé çîðèëòûã õýðýãæ¿¿ëýõèéí òóëä ãýìò õýðãèéí òóõàé ãîìäîë ìýäýýëëèéã õ¿ëýýí àâ÷, øàëãàí øèéäâýðëýõ, ýð¿¿ãèéí õýðãèéã á¿ðòãýõ, ìºðäºí áàéöààõ, ø¿¿õýýð õÿíàí øèéäâýðëýõ çýðýã õýðýã á¿ðòãýõ, ìºðäºí áàéöààõ áàéãóóëëàãà, ïðîêóðîð, ø¿¿õýýñ ÿâóóëæ áóé õàðèëöàí óÿëäàà õîëáîî á¿õèé ¿éë àæèëëàãààíû íèéëáýð öîãö þì”

Àãóóëãà 4. ÝÁØ àæèëëàãààíû õýâ ìàÿã

-       Ýðýí ñóðâàëæëàõ õýâ ìàÿãèéí áàéöààí øèéòãýõ àæèëëàãàà

-       Õóâèéí íýõýìæëýëòýé áàéöààí øèéòãýõ àæèëëàãàà

-        ßëëàõ  õýâ ìàÿãèéí áàéöààí øèéòãýõ àæèëëàãàà

-       ̺ðäºí ø¿¿õ õýâ ìàÿãèéí áàéöààí øèéòãýõ àæèëëàãàà

-       Ìýòãýëöýõ õýâ ìàÿãèéí áàéöààí øèéòãýõ àæèëëàãàà

-       Õîëèìîã õýâ ìàÿãèéí áàéöààí øèéòãýõ àæèëëàãàà

ÝÁØ  àæèëëàãààíû õýâ ìàÿã ãýäýã íü óã àæèëëàãààíû ¿íäñýí çîðèëò, ò¿¿íèéã ýðõëýí ÿâóóëäàã òºðèéí áàéãóóëëàãûí ÷èã ¿¿ðýã, ýðõ õýìæýý, ãýìò õýðãèéí óëìààñ õîõèðñîí áîëîí ãýìò õýðýãò ÿëëàãäàæ áàéãàà õ¿íèé ýðõèéí õàìãààëàëòûí ò¿âøèí, íîòëîõ áàðèìòûí øèíæ áàéäàë, íîòëîõ ¿éë ÿâö äàõü ýðõ ¿¿ðãèéí õóâààðèëàëò, ø¿¿õýýñ õýðãèéí òàëààð øèéäâýð ãàðãàõ áîëîìæèéí õ¿ðýý çýðýã øàëãóóðààð ò¿¿õèéí òîäîðõîé öàã ¿åä ÿíç á¿ðèéí óëñ ã¿ðýíä á¿ðýëäýí áèé áîëñîí ÝÁØ àæèëëàãààíû òîãòîëöîîíû îíöëîãèéã èëýðõèéëñýí îéëãîëò þì. Àëèâàà ÝÁØ àæèëëàãààíû õýâ ìàÿã íü òóõàéí íèéãìèéí áàéãóóëàìæèíä òîõèðñîí, íèéãýìä íî¸ëæ áóé íèéòëýãèéí àøèã ñîíèðõëûã èëýðõèéëæ áàéãàà ÁØÀ-íû õýëáýðèéí òóõàé îéëãîëò þì.  Äóðüäñàí øàëãóóðààð àâ÷ ¿çâýë ÝÁØ àæèëëàãààã äàðààõ õýâ ìàÿãóóäàä àíãèëàí ¿çýæ áîëíî. ¯¿íä:

-       Õóâèéí íýõýìæëýëä ¿íäýñëýñýí  õýâ ìàÿãèéí ÁØÀ

-       ̺ðäºí ø¿¿õ õýâ ìàÿãèéí ÁØÀ

-       Ìýòãýëöýõ õýâ ìàÿãèéí ÁØÀ

-       ßëëàõ õýâ ìàÿãèéí ÁØÀ

-       Õîëèìîã õýâ ìàÿãèéí ÁØÀ ãýõ çýðãýýð àíãèëàí ¿çñýí áàéäàã.

Õóâèéí íýõýìæëýëä ¿íäýñëýñýí õýâ ìàÿãèéí ÁØÀ íü íýëýýä ýðòíèé õýâ ìàÿã áºãººä õîõèðîã÷ ººðèéí ýðõèéã õàìãààëàõûí òóëä õóâèéí æóðìààð ýð¿¿ãèéí õýðãèéã ìºðäºõ áàéäëààð òîäîðõîéëîãääîã. Òîäðóóëáàë, ýð¿¿ãèéí õýðãèéã ìºðäºõ àæèëëàãààã çºâõºí õîõèðîã÷èéí ãîìäëîîð ¿¿ñãýäýã áºãººä ÿëëàõ íîòëîõ áàðèìòûã õîõèðîã÷ ººðºº öóãëóóëæ ãýì áóðóóòàé ãýæ ¿çýæ áóé ýòãýýäèéã ººðºº ø¿¿õýä àâ÷ðàí ãýì  áóðóóòàé ýñýõèéã òîãòîîëãîäîã. Ø¿¿í òàñëàõ àæèëëàãàà íü èë òîä òýìöýëäýõ ¿íäñýí äýýð õýðýãæäýã áàéñàí áà çºâõºí òàëóóäûí ãàðãàñàí íîòëîõ áàðèìòûí ¿íäñýí äýýð õýðãèéã øèéäâýðëýíý. Ø¿¿õýä ãàðãàæ áóé íîòëîõ áàðèìò íü ºðãºñºí òàíãàðàã, òóëàëäààí, ìýòãýëöýõ ¿ã çýðãýýñ á¿ðäýæ, ÿëàã÷ íü çºâääºã áàéæýý. Íèéãìèéí õºãæëèéí ÿâöàä çàñàãëàë õ¿÷èðõýãæèæ, ãýìò õýðãèéã õóâü õ¿í, õýñýã á¿ëýã õ¿ì¿¿ñèéí ýñðýã ÷èãëýñýí òºäèé ç¿éë áóñ íèéòýýð ¿éë÷ëýõ ýðõ ç¿éí äýãëýì, æóðìûí ýñðýã ÷èãëýñýí ¿éë àæèëëàãàà ãýæ îéëãîõ áîëñîí ¿åýñ ýõëýí ÁØÀ –íû ýíýõ¿¿ õýâ ìàÿã ¿ã¿éñãýãäýæ èðæýý.

̺ðäºí ø¿¿õ õýâ ìàÿãèéí ÁØÀ-íû îíöëîã íü ÿëëàãäàã÷ ÿìàð ÷ ýðõã¿é, ìýòãýëöýõ áîëîìæã¿éãýýñ ãàäíà ÿëëàõ, ºì㺺ëºõ, õýðãèéã øèéäâýðëýõ ÷èã ¿¿ðãèéã çºâõºí íýã ñóáüåêò ã¿éöýòãýäýã áàéñíààñ òàéëáàðëàãäàíà. Ýíý ÁØÀ íü ýðýí ñóðâàëæèëæ ìºðäºí áàéöààõ áîëîí ø¿¿í òàñëàõ ãýñýí 2 ¿å øàòûã äàìæèí ÿâàãääàã áàéíà. ÁØÀ íü ÿëëàõ, öàãààòãàõ, õàíãàëòòàé íîòëîõ áàðèìò áàéõã¿é ÷ ñýæèãëýñýí õýâýýð ¿ëäýýõ ãýñýí øèéäâýð¿¿äèéã íýãèéã ãàðãàñíààð äóóñãàâàð áîëäîã áàéâ.

ßëëàõ õýâ ìàÿãèéí ÁØÀ íü òºðèéí ýðõ ìýäëèéã ÝÁØ àæèëëàãààíû ÿâöàä á¿ðýí íî¸ðõîõ íºõöëèéã á¿ðä¿¿ëæ ºãäºã. Õýäèéãýýð õóâü õ¿íèé íýìýìæëýëèéí çàðèì æóðìóóä áàéäàã ÷ áàéöààí øèéòãýõ àæèëëàãààã õºäºëãºã÷ õ¿÷ íü òºðèéí ÿëëàõ ÷èã ¿¿ðýã áàéâ. Àëèâàà õýðãèéã çºâõºí íîòëîõ áàðèìòàíä òóëãóóðëàí äîòîîä èòãýëýýð ¿íýëýí øèéäâýðëýõ ÿâäàë íü ýíýõ¿¿ õýâ ìàÿãèéí ãîë îíöëîã áàéâ.

Ìýòãýëöýõ õýâ ìàÿãèéí ÁØÀ íü ºíººãèéí Àíãëè-Ñàêñîíû ýðõ ç¿éí á¿ëèéí óëñóóäàä õýðýãæèæ áàéãàà õýâ ìàÿã þì. Ýíýõ¿¿ õýâ ìàÿãèéí ãîë îíöëîã íü ÁØÀ íü òàëóóäûí òýãø ýðõèéí ¿íäñýí äýýð ÿëëàõ áîëîí ºì㺺ëºõ ÷èã ¿¿ðã¿¿ä òóñ òóñäàà õýðýãæèí, ø¿¿í òàñëàõ àæèëëàãàà ìýòãýëöýýíèé ¿íäñýí äýýð èë òîä àìààð ÿâàãäàõ áàéäëààð èëýðõèéëýãäýíý. Ýíý ¿åä ø¿¿õ òàëóóäûí õîîðîíä íýã ¸ñíû àðáèòðûí ¿¿ðýã ã¿éöýòãýäýã.

Õîëèìîã õýâ ìàÿãèéí ÁØÀ íü äýëõèé íèéòèéí äàÿàðøèõ ¿éë ÿâöòàé õàìààðàëòàéãààð ÿëëàõ áîëîí ìýòãýëçýõ õýâ ìàÿãèéí àëü àëèíû øèíæèéã àãóóëæ ÿâàãääàã îíöëîã á¿õèé áàéöààí øèéòãýõ àæèëëàãàà þì. ªíººãèéí õ¿÷èí òºãºëäºð ¿éë÷èëæ áàéãàà õóóëü òîãòîîìæèéí àãóóëãààñ àâ÷ ¿çâýë Ìîíãîë óëñàä õîëèìîã õýâ ìàÿã á¿õèé áàéöààí øèéòãýõ àæèëëàãàà ÿâàãäàæ áàéíà.

Бодлого

Гэмт хэрэг зүйлчлэлийн бодлого

№ 1

Төгөлдөр, Шагай нар өөрсдөө хэрэглэж мансуурах зорилгоор 20 гр “мөс” гэж нэрлэдэг метамфетаминий төрлийн бодис худалдаж авахаар ийм бодис бэлддэг эм зүйч Ундрахын гэрт очив. Төгөлдөр, Ундрахтай тохиролцон 400.000 төгрөгийг өгч, Ундрах мансууруулах эмийг хэмжиж, савлаж байх үед тэдний анхаарал хандуулахгүй байгааг ашиглан Шагай ширээн дээр бэлтгэж тавьсан 2 жижиг боодол бүхий зүйлийг авч халааслан авч явсан байна.

Төгөлдөр, Шагай нарыг худалдаж авсан “мөс”-ийг хэрэглэж байхад нь цагдаагийн ажилтнууд барьж, үзлэг хийхэд Шагайн хулгайлсан элсэрхэг 2 боодолтой зүйлийг хурааж авсан. Шинжилгээ хийж үзэхэд 1.25 гр, 1.5 гр бүхий мансууруулах бодис илэрсэн. Тэдний мэдүүлгээр Ундрахын гэрт нэгжлэг явуулахад 15 боодол бүхий 1.5 граммаар савласан сэтгэцэд нөлөөлөх бодис илрүүлсэн байна.

№ 2

Дүгэр 2014 оны 5 дугаар сарын 1-ний өдөр гэртээ эхнэр Тамирыг бусадтай хардан зодож, биед нь хөдөлмөрийн ерөнхий чадварыг бага хэмжээгээр тогтонги алдагдуулах гэмтэл учруулсан. Тамир эмнэлэгт 10 хоног хэвтэж эмчлүүлсний дараа бие нь бүрэн эдгэрсэн ба нөхрөө уучилж сайн дураар эвлэрсэн тул Цагдаагийн байгууллагад гаргасан гомдлоосоо татгалзаж, хэргийг хэрэгсэхгүй болгох хүсэлт гаргажээ.

Харин Цагдаагийн байгууллагаас Дүгэрт эрүүгийн хэрэг үүсгэн шалгахад тэрээр 2014 оны 3 дугаар сарын 18-нд бааранд эрчүүдийн баяр тэмдэглэн архи ууж байхдаа үл ялих зүйлээр шалтаглан Доржтой маргаан үүсгэж, архины шил хагалан түүний толгой руу цохиж, нүүрэнд ердийн явцаар арилахгүй сорви бүхий эрүүл мэндийг түр хугацаагаар сарниулах гэмтэл учруулсан,

Мөн Дүгэр 2010 оны 7 дүгээр сарын 1-нд Эрүүгийн хуулийн 96 дугаар зүйлийн 96.1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт 5 жил 6 сар хорих ял шийтгүүлж, 2014 оны 3 дугаар сарын 5-нд эдлээгүй үлдсэн 1 жил хорих ялаас хугацааны өмнө тэнсэгдэж суллагдсан, хэрэг хариуцах чадвартай болох нь мөрдөн байцаалтын явцад тус тус тогтоогдсон.